Отан деген – сенің өзің. Отан – бізбіз, біздің отбасымыз, анамыз, әйелдеріміз бен балаларымыз! Отан – халқымыз.
жау сен оның қанының дәмін татқаныңша ғана қорқынышты.
Бір үйдің тап-таза көкшіл қақпақтары бар терезесі есімде қалып қойыпты – сол кенеттен сарт етіп айқара ашылды. Одан полк комиссары Петр Логвиненко басын жұлқи шығарып, бізге қуана қол бұлғаған. Ал бұл кезде басқыштан түсіп, шашын ақ шалған майор – полк штабының бастығы Сорокин бізге қарай жүгіріп келе жатты. Ол қолымды құшырлана қысқан; оның талайды көрген жасамыс жанарын кенеттен жас шылады. Оның артынша далаға шығып үлгерген Логвиненко мені қаусыра құшақтап оңаша әкетіп, сүйе бастады.
Пашко басқаларға қарағанда өжеттеу көрінді, бірақ: «солдаттың басты қасиеті – командирінің сөзіне бағыну» деген қағидадан мұның хабарсыз екенін байқадым. Панфилов айтқандай, солдатың бозөкпе болса, қаншалықты алтын бастымын дегеніңмен, танауың тасқа тиеді..
Сұрапыл шайқастарда оқ пен оттың арасынан өткен нағыз сарбаз ғана қанатты ой тербей алады. Иә, нағыз сарбаз ғана...
Командир шайқас кезіндегі өзінің әрбір сөзі, қимылы, бет құбылысы әрдайым назарда тұратынын, жаппай әсер ететінін білуге тиісті; ұрысты басқару оқ атуды немесе солдаттардың қозғалуын басқару ғана емес, сонымен қатар психиканы да меңгеру екенін білуге тиісті.
Ал жауынгерлер тоқтамай қойса, жанұшырып екпіндеген бетте орман ішіне қойып кетсе қайтеміз? Демек... демек, онда бұл – батальон командирі Бауыржан Момышұлы мына дүниеде болмайды деген сөз. Біздің армияның заңы солай – сарбаздардың абыройсыз қашқаны үшін абыройсыз командир жауап береді.
Тағы бір жәйтке мән берерсіз: батальон командирінің артиллериялық атыс кезінде окоп аралап жүгіріп жүруі орынсыз нәрсе. Бұлайша ажалмен ойнаудың түкке де қажеті жоқ. Дегенмен алғашқы ұрыста комбаттың мұндай қадамға барғаны жөн деп санадым. Осыдан кейін жауынгерлер: «Біздің командир батыл адам; ол сыртқа қарай төбе қылтитудың өзі қауіпті шақта бізге келді» – деп айтып жүретін болады.
Бір мәрте ғана осындай әрекетке бару жеткілікті-ау деп ойладым; мұны бәрі де еске сақтап, солдат сеніміне кіретін боласың. Бұл – соғыстағы ең керемет іс. Сен, командир, өз арыңның алдында: мен сарбаздарыма сенемін деп айта аласың ба? Иә, егер жауынгер саған сенетін болса, мұны батыл түрде айтуға әбден болады!
Сарбазбен тығылыспақ ойнаудың қажеті жоқ. Онымен қатар отырып алып: «Мүмкін, Құдай сақтар...» – деп күлбілтелеу де қисынсыз. Ол соғыста жүр; майдан ойыншық емес, алапат қырғын, жауды жоймасаң, ол сенің көзіңді құртатынын жақсы білуі керек.
