Себебі қандай да бір жамағат үкіметтің қолдауына ие болса, радикалдана бастайды. Өзге діни топқа үстемдік орнатады. Одан қарсылық туындайды. Теке-тірес күшейе келе соғысқа ұласуы мүмкін. Сондықтан «матуриди-лік таным тірілсе, барлық бәледен құтыламыз» деген иллюзияға сеніп қалма! Қолыңнан келсе тепе-теңдікке ұмтыл! Әсілінде барлық жамағат өз пікірін тең дәрежеде айтуға құқылы болғаны жақсы. Сонда ғана бәсеке жүреді. Тарихты қарасаң солай. «Орта Азияда тек матуридилік таным жайылды» деген өтірік. Қолжазбаны оқып отырсаң, екі тараптың да көзқарасы алмасып жүре береді. Дәстүр атаулыны қырып-жоятын салафилік тенденция күшейгенде матуридилік таным өздігінен ес жинайды. Бұл Қазақстанда емес, әлем бойынша солай. Өзің ойлап қара, қазір көз алдыңда тарих жасалып жатыр. Оны жай адам байқамайды. Мен ғалым ретінде осыны аңдап тұрмын. Мысалы, мына симпозиумның да өтуіне түрткі болған ғалымдар емес, салафилік тенденция. Солай ғой? Егер олар қазақтың мәдениеті мен танымына қауіп туғызбағанда ғалымдар дабыл қағып, мынадай жиын жасамас еді. Мына жиын елдің болашағы үшін өте маңызды. Сондықтан салафилерге алғыс айту керек. Олар болмағанда сен де матуриди туралы естіп, білмес едің
әшғарилер жаңа мәдени құбылысты көрсе автоматты түрде «Бұл Құранда бар ма?» деп сұ-райды. Матуриди «Бұл Құран рухына қайшы емес пе?» деп сұрайды.
«Шашылып жүрген ойлар-ды мобилизация жаса!» деп миыма дабыл қақтым. «Қазір қақтығыс болуы мүмкін. Бәрің майданға сақадай сай тұрыңдар!»
Осы төрт жүз ба-ланы қамап ілім оқытқандағы мақсат не? Бұның соңғы нәтижесі не болмақ?» дейді. Руми ойланбастан: «Адал мен арамды айыру», – дейді. Сонда дәруіш орнынан тұрып, етегін қақты да: «Ой, Құдай-ай, сендер де дым білмейтін надан екенсіңдер-ау. Бір нәрсе білген соң оқып жатыр деп келсемші», – дейді. Руми оның сөзінен ауыр соққы алып, есеңгіреп қалады. Сосын: «Онда сіз айтыңыз. Оқуда мақсат не болу керек еді?» – дейді, –
Байбөрі деген Қоңыраттың бір байы жердің жүзін қыдырып, етегін шеңгел сыдырып, бар малын шы-ғындап, Баба Түкті Шашты Әзиздің басында түнеп жатып, Тәңірден Алпамысты сұрап алмай ма? Шашты Әзиздің өзі ортаға түскен соң Алла Байбөріге Алпамысты сый-лаған жоқ па? Ұл ғана емес, қасына Қарлығаш деген қыз-ды қоса берді. Не болды саған, сонша жанұшырып?
Сарттың қыздары бетін бүркеп жүреді, бәлесін артына тіркеп жүреді. Қазақтың қыздары беті ашық жүреді, бәледен қашық жүреді. Ел боламыз десек, әуелі бесікті түзелік
Іштен ірігенді сырттан бүркеп түземейді.
Бидайдың басын көтергені – дақылының жоқтығы, жігіттің кеудесін көтергені – ақылының жоқтығы
Өзін жеңгені қалай? – деп және сұрақ қойылды.
– Көңілге кек сақтамасын. Ит мінезімен күрессін. Зорлықшымен тірессін. Таң сахарда Алланы зікір етсін. Жаратылысқа қарап пікір етсін. Тағдырына шүкір етсін. Барға қанағат, жоққа сабыр қылсын. Сабыр, тағатпен көңіл-дің көзін ашсын, жұртына ілімнің нұрын шашсын. Өзінен мықтыны мойындасын, Хақ жолында мойымасын. Жігіт-тің өзімен таласса да, бағымен таласпасын. Күншілге жақтаспасын.
«Ақыл деген – денеге егулі дән,
Суарылса кіреді оған да жан.
Ақылдың өсіп, өніп, зораймағы
Көрген, білген нәрседен ғибрат алған», – деген.
