Кім көзін харам нәрселермен толтырса, Алла Тағала қиямет күні оның көзін отпен толтырады».
Себебі арам аспен азықтану – ең үлкен күнәлардың бірі.
От отынды жандырып күл қылғандай, қызғаныш та пенденің жақсы істерін жеп тауысады
Ал тақуалық деген – Алладан шынайы қорқу
Әрдайым Алла жолында болыңдар, қиямет күні оның сыйлығын аласыңдар.
Әркім ертеңгі ақыреті үшін не жолдағанына көңіл аударсын
Маған екі не үш хабаршы жіберемін деп едің?» – деп сұрайды. Сонда Әзірейіл (а.с.): «Шынында, солай болды. Қап-қара шашыңның ағарғаны, денеңнің күш-қуаттан қалғаны, беліңнің бүкірейгені – міне, солардың бәрі өлімнің хабаршылары еді», – деп жауап береді.
Әбу Али Даххак
28
баяндайды: «Бір тақуалы кісі бар еді. Ол өз заманының ұлы ғалымы болды. Ауырып төсекте жатып қалған екен, көргелі бардым. Жанында оқушылары отыр екен. Ол кісі өзі жылап жатыр. Мен одан:
– Ұстаз, неге жылап жатсыз? Бұл дүниеден кетіп жатқаныңызға ма?.. – деп сұрадым.
– Жоқ, дүниеден кетіп жатқаныма емес, намазымды мән бермей оқып жүргеніме жылап жатырмын, – деді.
– Қалайша? Сіз намазыңызды толық оқушы едіңіз ғой?! – дегенімде, ол:
– Рас, толық оқимын. Бірақ осы күнге шейін ақыреттен бейхабар намаз оқып жүріппін, – деп жауап берді.
«Уйунул-ахбар» атты кітапта Шақиқ әл-Балхи былай деген: «Адамдар үш нәрсені айтады. Бірақ істері айтқан сөздеріне кереғар:
1. «Біз Алланың кұлдарымыз» дегенімен, жауапкершіліксіз іс жасайды.
2. «Алла біздің ризығымызға кепілдік береді» дегенімен, көңілдерін дүние ғана тойдырады.
3. «Өлімнен қаша алмайсың» дегенімен, еш өлмейтіндей іс жасайды.
Бауырым! Өзіңді жөнге сал. Ұлы Жаратқанның алдында қай денемен тұратыныңды есіңе сал. Қайсы тілмен оған жауап беріп жатқаныңды ойла. Ол сенен анша-мұнша нәрселер туралы сұрағанда қайтіп жауап бересің? Сұраққа жауап, жауапқа сауал дайында. Алладан қорық. Ол барлық жасаған істеріңді біліп тұрады. Мүміндерге насихат айтып, үлгі бол. Алланың үкіміне мойынсұнсын және оған ширк келтірмесін.
Пайғамбарымыздың (с.а.с.) былай деп айтқаны риуаят етіледі: «Арштың етегінде былай деп жазылған: «Мен (Алла) маған мойынсұнғанның тілегіне жеткізіп, істеріңді игілікті қыламын. Мені сүйгенді сүйемін. Маған дұға қылған пендеге тілегін беремін. Кешірім тілегенді кешіремін».
Ақылды мұсылман Алладан қорқып, оған мойынсұнады. Оған ғана құлшылық жасайды. Оның үкіміне және тағдырына разы болады. Басына түскен қиыншылықтарға сабыр қылады. Ие болған жақсылықтарына шүкіршілік етеді. Алланың бергеніне қанағат қылады. Алла Тағала құдси хадисте былай деген: «Кім Менің үкіміме разы болмаса, сынақтарыма сабыр қылмаса, берген нығметтеріме шүкіршілік етпесе, ол өзіне Менен басқа құдай тауып алсын!»
Бір кісі Хасан Басриге
29
келіп: «Мен Аллаға ғибадат жасаудан ләззат ала алмай жатырмын», – дейді. Хасан Басри оған: «Сен Алладан қорықпаған біреуге қол жайып қойғанға ұқсайсың. Құлдық жасау – барлық нәрсені Алла үшін тастау», – деп айтады.
Тағы біреу Әбу Язидке: «Мен Аллаға құлшылық жасаудан ләззат ала алмай жатырмын», – дегенде, Әбу Язид: «Өйткені сен Аллаға емес, ғибадатқа құлшылық жасап жатырсың. Аллаға құлшылық жасасаң, ғибадаттың ләззатын татасың», – деп жауап берген екен.
Маған екі не үш хабаршы жіберемін деп едің?» – деп сұрайды. Сонда Әзірейіл (а.с.): «Шынында, солай болды. Қап-қара шашыңның ағарғаны, денеңнің күш-қуаттан қалғаны, беліңнің бүкірейгені – міне, солардың бәрі өлімнің хабаршылары еді», – деп жауап береді.
Әбу Али Даххак
28
баяндайды: «Бір тақуалы кісі бар еді. Ол өз заманының ұлы ғалымы болды. Ауырып төсекте жатып қалған екен, көргелі бардым. Жанында оқушылары отыр екен. Ол кісі өзі жылап жатыр. Мен одан:
– Ұстаз, неге жылап жатсыз? Бұл дүниеден кетіп жатқаныңызға ма?.. – деп сұрадым.
– Жоқ, дүниеден кетіп жатқаныма емес, намазымды мән бермей оқып жүргеніме жылап жатырмын, – деді.
– Қалайша? Сіз намазыңызды толық оқушы едіңіз ғой?! – дегенімде, ол:
– Рас, толық оқимын. Бірақ осы күнге шейін ақыреттен бейхабар намаз оқып жүріппін, – деп жауап берді.
«Уйунул-ахбар» атты кітапта Шақиқ әл-Балхи былай деген: «Адамдар үш нәрсені айтады. Бірақ істері айтқан сөздеріне кереғар:
1. «Біз Алланың кұлдарымыз» дегенімен, жауапкершіліксіз іс жасайды.
2. «Алла біздің ризығымызға кепілдік береді» дегенімен, көңілдерін дүние ғана тойдырады.
3. «Өлімнен қаша алмайсың» дегенімен, еш өлмейтіндей іс жасайды.
Бауырым! Өзіңді жөнге сал. Ұлы Жаратқанның алдында қай денемен тұратыныңды есіңе сал. Қайсы тілмен оған жауап беріп жатқаныңды ойла. Ол сенен анша-мұнша нәрселер туралы сұрағанда қайтіп жауап бересің? Сұраққа жауап, жауапқа сауал дайында. Алладан қорық. Ол барлық жасаған істеріңді біліп тұрады. Мүміндерге насихат айтып, үлгі бол. Алланың үкіміне мойынсұнсын және оған ширк келтірмесін
Алладан бейхабар болсаң, қайғыға батасың. Нығмет қолдан шығып, жақсылықтан алыстайсың. Алланың жолынан шығып, елге дұшпан болып, өкініште қаласың.
Бір тақуалы пенде өзінің ұстазын түсінде көріп: «Ұстазым, сіз қай ісіңіз үшін қатты өкіндіңіз?» – деп сұрайды. Ұстазы: «Алладан бейхабар өмір сүргенім үшін өкіндім», – деп жауап береді.
Сопылардың бірі түсінде Зуннун әл-Мисриді көріп: «Алла саған қалай мәміле жасады?» – деп сұрағанда, Зуннун: «Алла маған: «Ей, Мені сүйгенін айтқан өтірікші! Мені сүйгеніңді айттың, бірақ менің сүюімнен бейхабар өмір сүрдің!» деп ашуланды», – деп жауап береді.
Бұл туралы бір ақын мынаны айтқан:
«Алладан бейхабар жүрегің адасты,
Өмір өтті, күнәң асып-тасты».
Тағы бір тақуалы пенде әкесін түсінде көріп: «Әке, қалайсыз?» – деп сұрайды. Әкесі: «Балам, дүниеде Алладан бейхабар өмір сүріп, бейхабар күйі өтіп кеттік», – деп жауап береді.
«Заһрур-Риад» атты кітапта баяндалғаны бойынша, Жақып пайғамбар (а.с.) мен Әзірейіл періште (а.с.) жан дос еді. Бір күні Әзірейіл (а.с.) Жақыптың (а.с.) жанына келеді. Жақып пайғамбар: «Уа, өлім періштесі, мені көргелі келдің бе не жанымды алуға ма?» – деп сұрайды. Әзірейіл (а.с.) оған: «Сені көргелі келдім!» – деп жауап береді. Жақып пайғамбар: «Ажалым жақындағанда маған білдіріп қоюыңды қалаймын», – деп өтінеді. «Жарайды, сенің ажалың келерден бұрын екі не үш хабаршы жіберемін», – деп айтады Әзірейіл періште. Бір күні Жақыптың (а.с.) ажалы жеткенде, Әзірейіл періште оның жанына барады. Жақып пайғамбар одан: «Мені көргелі келдің бе әлде жанымды алуға ма?» – деп сұрайды. Әзірейіл (а.с.): «Жаныңды алғалы келдім», – дегенде, Жақып пайғамбар
тәбетім ашылды. Біреуін алып жардым, сөйтсем әлі көк екен. Оны тастадым. Жақындау жерде киімі өте жұпыны, үстіне ара үймелеген бір аш адамға көзім түсті. Оған:
– Ассаламуғаләйкум, – дедім. Ол да:
– Уағалейкумус-салам, Ибраһим! – деп жауап берді. Одан:
– Мені қайдан танисың? – деп сұрадым. Ол:
– Ұлық, Құдіретті Алланы таныған адамға еш нәрседен қауіп жоқ, – деді.
– Сенің Ұлық, Құдіретті Алламен бір байланысың бар екенін көріп тұрмын. Сені мына аралардан қорғасын деп Алладан неге сұрамайсың? – дедім. Ол:
– Мен де сенің Алламен байланысың бар екенін көріп тұрмын. Өзің неге Алладан анарға деген тәбетіңді тежеуін сұрамадың? Анардың саған тигізер зардабы араның шаққанынан аса қатты! Араның шаққан ауруы бұл дүниеде қалады, ал анардың шаққаны (тигізер зардабы) ақыретке дейін жалғасады, – деді», – деген әңгімені келтіреді.
Құмарлық патшаны құл қылады, сабырлылық құлды патша қылады. Жүсіп пайғамбар (а.с.) сабырлылығымен Мысырдың патшасы болды. Зылиха патшаның жұбайы еді. Тәнқұмарлығына алданғаны үшін ұятқа қалып, бейшара жағдайға түсті. Себебі Зылиха Жүсіпке ғашық болып қалғаны үшін сабыр қыла алмады.
Әбул Хасан ар-Рази баяндайды: «Бірде әкесі екі жыл бұрын қаза болған әкесін түсінде оттан киім киіп жүрген жағдайда көріп: «Уа, әкетай, неге тозақылардың арасында жүрсің?» – деп сұрайды. Әкесі: «Балам, мені нәпсім тозаққа түсірді. Нәпсіңе алдана көрме!» – деп аянышты жауап берді
